Bremia lactucae Regel.
مقدمه:
بیماری سفیدک داخلی یا دروغی کاهو، اولین بار توسط ریگل (Regel) شناخته شد. سپس در سال 1875 در ماساچوست آمریکا گزارش گردید.
این بیماری در ایران ابتدا در سال 1343 توسط ارشاد جمع آوری و تا کنون شیوع آن از مناطق دریای خزر، فارس و خوزستان گزارش گردیده است.
این بیماری بیشتر در شهرستان های جنوبی و جنوب غربی کشور و در کاهو کاری های آذربایجان، سواحل دریای خزر مخصوصا در اطراف بابل به حد وفور دیده شده است. این بیماری علاوه بر کاهو به 230 گیاه دیگر حمله میکند.
نشانه های بیماری:
در سطح فوقانی برگها، لکه های رنگ پریده زردی که قطر آن ها ممکن است تا یک سانتیمتر یا بیشتر برسد تشکیل میگردد. در محل همین لکه ها و در سطح زیر برگ پوشش سفید رنگی از عامل بیماری که شامل کنیدیوفور وکنیدیها است تشکیل می شود. لکه های حاصل بعد از مدتی قهوه ای رنگ میشوند، نسج برگ در آن قسمت میمیرد.
لکه ها بیشتر در برگهای بیرونی و مجاور خاک ملاحظه می شود و قسمت های داخلی و میانی کاهو معمولا کمتر مورد حمله واقع می گردد.
خسارت بیماری اغلب در موقعی است که کاهوها هنوز جوان و مغز نبسته اند. در بعضی موارد اگر شرایط محیطی برای گسترش بیماری مساعد باشد، نشاهای جوان مبتلا و خشک می گردند. اگر برگهای خارجی آلوده به بیماری باشند، در شرایط مساعد که کاهو را پس از برداشت بسته بندی میکنند، در حین حمل و نقل روی برگهای جوان و مخصوصا انتهای آنها لکه هائی به رنگ قهوه ای ایجاد می شود که باعث فساد سریع کاهو می گردد.
عامل بیماری:
عامل سفیدک داخلی کاهو Bremia lactucae Regel. می باشد.
میسلیوم بین سلولی و دارای هوستوریوم های کروی می باشد. کنیدیوفورها در انتهای هر شاخه یک دیسک نعلبکی شکل قرار دارد که در اطراف آن چند استریگما وجود داشته و روی هر استریگما یک کنیدی قرار دارد.
نشانه های بیماری سفیدک داخلی کاهو
شکل کنیدیوفور و وجود دیسک در انتهای شاخه از مشخصات عمده جنس Bremia است. کنیدی ها تخم مرغی شکل، بیرنگ و در انتها واجد پستانک است. اندازه کنیدی حدود 17.5*21 میکرومتر می باشد. بر اثر تندش اسپرانژ زئوسپورهایی تشکیل می گردد که بیرنگ، کروی، دو تاژکی و به قطر 4.2 میکرومتر هستند. برای عامل بیماری تاکنون در دنیا 7 نژاد فیزیولوژیکی پیدا شده است که در روی واریته های مختلف بیماریزائی متفاوتی دارد.
Bremia lactucae Regel.
الف)کنیدیوفور و کنیدیها ب)تندش مستقیم وغیرمستقیم کنیدی ج)زئوسپورها و تندش زئوسپور آنکیسته شده د)نفوذ قارچ در روزنه برگ
زمستان گذرانی عامل بیماری سفیدک داخلی کاهو به صورت ااسپور یا میسلیوم می باشد. کنیدی ها در روی برگ ها جوانه زده، تولید زئوسپور یا هیف می نمایند. زئوسپورها نیز لوله زایا ایجاد کرده و لوله مزبور از طریق روزنه های برگ وارد گیاه شده و پس از 5 تا 6 روز چرخه زندگی عامل بیماری تجدید میشود. تشکیل کنیدی ها اغلب در شرایط ابری در دمای شبانه 6 تا 10 و روزانه 12 تا 21 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی حدود 100 درصد صورت میگیرد. عامل بیماری معمولا از طریق بذر منتقل نمی شود و تا چند ماه میتواند روی بقایای گیاهی دوام بیاورد.
مبارزه:
کاشت گیاهان در خاک کاملا زهکشی شده، تناوب 2 تا 3 ساله و انهدام بقایای گیاهان و کاهوی وحشی (L.serriola) در کنترل بیماری بسیار موثر است.
استفاده از قارچکش ها مثل مانب، مانکوزب و زینب برای کنترل بیماری موثر است. اخیرا مخلوط سم متالاکسیل + مانکوزب به صورت سمپاشی روی گیاه در چندین نوبت نتایج درخشانی در کنترل بیماری داشته است. برای کاهش بیماری در هنگام حمل و نقل باید برگهای خارجی را دور ریخت. بعد از بسته بندی کردن کاهو باید کاهو را کاملا خشک کرد و آن را به سردخانه های حدود صفر درجه سانتی گراد انتقال داد و در آنجا نگهداری نمود.
Erysiphe cichoracearum D.C. ex Merat
بیماری سفیدک سطحی یکی از بیماری های نادر می باشد که اولین بار در سال 941 از کالیفرنیا گزارش شده است. این بیماری در سال 1344 توسط شریف و ارشاد از اطراف تهران گزارش شده است.
نشانه های بیماری:
سفیدک سطحی معمولا روی برگ های کناری و قدیمی تر دیده میشود و سپس در زیر برگها قابل مشاهده است.
گرد سفید رنگ و پودری که روی سطح کاهو دیده می شود در واقع همان کنیدیوفور و کنیدی های قارچ می باشد که دیده می شود.
قسمت هایی از برگ کاهو که به این قارچ آلوده شده است زرد میشود و میپیچد و سپس خشک میشود و از بین میرود.
همچنین بوته هایی که به این قارچ آلوده شده است رشد نمی کند و کوچک می ماند.
چرخه زندگی:
چرخه زندگی قارچ عامل بیماری شبیه آنچه در مورد سفیدک سطحی خیار گفته شده می باشد.کنیدی ها از لکه های آلوده به فواصل دور به وسیله باد منتقل میشوند. بهترین دما برای جوانه زدن کنیدی در روی کاهو بین 18.3 و 25 درجه سانتی گراد است و ماگزیمم دما برای جوانه زدن کنیدی 26.5 درجه سانتی گراد می باشد. رطوبت 85% یا بالاتر برای آلودگی رشد میسلیوم و اسپورزایی ضروری است. فقط 4 تا 10 روز طول میکشد تا محصول جدیدی از کنیدی ها به دست آید. شدت نور کم برای توسعه سفیدک سطحی کاهو موثر است. کلیستوتس در روی کاهو و کاهوی وحشی و آفتابگردان تولید میشود. این اندام شاید مهمترین عامل زمستان گذرانی قارچ باشد.
مبارزه:
گرد پاشی با گوگرد به محض بروز بیماری در هنگامی که دما به اندازه کافی برای تصعید گوگرد مناسب باشد پیشنهاد می شود.
Septoria lactucae pass.
مقدمه:
بیماری سپتوریوز کاهو تقریبا در تمام نقاط دنیا که کاهو کاشته میشود وجود دارد.
تا کنون از آرژانتین، استرالیا، برزیل، کانادا، دانمارک، انگلستان، فرانسه، آلمان، هندوستان، ایتالیا، ژاپن و ایالات متحده آمریکا گزارش شده است. عامل بیماری در مناطق اهواز و ورامین گزارش شده است.
نشانه های بیماری:
نقاط ریز زرد رنگی ابتدا روی برگ کاهو ظاهر شده که به تدریج وسعت یافته به اشکال نامنظم و به رنگ زیتونی در می آید.
بیماری سپتوریوز کاهو
عامل بیماری:
قارچی است به نام Septoria lactucae pass. که پیکنیدهای سیاه رنگی ایجاد میکند که روی لکه های مربوط به بیماری با چشم قابل رویت میباشد. در داخل پیکنیدها اسپورهای سوزنی شکل چند حجره ای به نام پیکنیدیوسپور وجود دارد که هر دو سر آن باریک است.
چرخه زندگی:
عامل بیماری به وسیله بذر و بقایای گیاهان از فصلی به فصل دیگر انتقال میابد. هر پیکنید قارچ تعداد زیادی اسپورهای سوزنی شکل تولید میکند که در هوای مرطوب این اسپورها از پیکنید خارج شده، ایجاد آلودگی می نمایند.
عامل بیماری به وسیله بذر به فواصل طولانی حمل و در مزرعه به وسیله قطرات باران، حیوانات و یا وسایل کشاورزی پخش می شود. حدود 5 تا 10 روز بعد از تلقیح اسپورهای جدید به وجود می آیند. بنابراین چرخه زندگی به دفعات زیادی تکرار میشود.
معمولا برگهای آلوده خارجی در هنگام برداشت دور ریخته میشود که همین برگها منبع آلودگی برای سال بعد محسوب می گردد. دما و رطوبت مناسب برای این قارچ شبیه به Septoria در کرفس می باشد.
مبارزه:
اجرای تناوب 4 ساله، کاشت بذر سالم، خیس نمودن بذور به مدت 3 دقیقه در آب 48 درجه سانتیگراد، کاشت بذور در زمین کاملا زهکشی شده و انهدام علف های هرز در کنترل بیماری موثر است.
